مقالات

صنایع دستی به بخشی از هنر و صنعت گفته می شود که با به کارگیری مواد اولیه بومی و انجام کاری تخصصی با استفاده از دست و ابزارهای سنتی دستی انجام می پذیرد و هر استان صنایع دستی منحصر به خود را دارد. بخش مهمی از سیاست مردم یزد جذب گردشگر با استفاده از صنایع دستی یزد می باشد. صنایع دستی هر شهر می تواند نشان دهنده خصوصیات مردم، فرهنگ و آداب و رسوم آن شهر باشد. جالب است بدانید که صنایع دستی هر شهر به نوع آب و هوا، اقلیم و شغل اصلی مردم آن شهر بستگی دارد و می تواند متفاوت باشد.

این شهر به دلیل قدمت و تمدنی که دارد، صنایع دستی خاص و بسیار زیبایی را از زمان قدیم پرورش داده است شواهد تاریخی نشان می دهند که مردم با اصالت یزد با هنرمندی خود توانستند توجه صنعتگران و هنرشناسان جهان را به سمت خود جلب کنند و هرساله پدیرای بسیاری از گردشگران خارجی و داخلی باشد.

حال وقت آن است که بپرسیم، چند نمونه از هنر صنایع دستی یزد را می شناسید؟

 شَعربافی

به موی انسان یا حیوان «شَعر» گفته می‌شود، و در اصطلاح بافندگی، شَعر نوعی پارچه است که با مو یا ابریشم بافته می‌شود.

در گویش یزدی، شغل نساجی به نام شَعربافی شناخته می شود که از زمان قدیم این شغل بسیار رواج داشته. یکی از دلایل اصلی که مردم شهر یزد به این کسب و کار علاقه مند بوده اند، کمبود آب، در نتیجه سخت شدن کار کشاورزی و همچنین عبور جاده ابریشم از شهر یزد بوده است که تاجرهای فراوانی از این جاده برای رفتن به شهرهای مختلف عبور می کردند.

این صنعت دارای شاخه های مختلفی است اما ابزار چوبی پایه و اساس وسایل صنعت شعربافی می باشد. این ابزارها در ابعاد مختلف طراحی و تولید می شوند که بستگی به مهارت و اندازه اون پارچه ای می خواستند ببافند داشته است، اما اصول طراحی آن شامل دو غلطک، چند پدال کوچک و بزرگ است که دارای نام  های خاصی می باشند.

ترمه

ترمه‌بافی جز مهم ترین صنایع دستی یزد می باشد که سابقه‌ای بیش از دویست‌و‌پنجاه سال دارد و از قدیم همواره جزو سوغات مهم این شهر و یکی از اقلام صادراتی آن بوده است.

ترمه قدیمی ترین نوع از پارچه های دست ساز ایران است که قرن ها از تولیدات نساجی در استان یزد بوده است و عمدتا ترمه در یزد تولید می شود. از آنجایی که ترمه قبلا با دست بافته می شد با نام انگشت بافته نیز شناخته می شود. تارهای این پارچه از ابریشم طبیعی بافته شده و پودش ترکیبی از نخ، ابریشم، پشم و کرک الوان است.

پارچه ترمه، شال یزدى، شال‌بندی، شال رضایی، شال راه‌راه، شال چارقدى، شال محرمات، شال اتابکی، شال کشمیرى و غیره نام گونه‌های متفاوت ترمه یزدی هستند که طرفداران زیادی دارد. جالب است بدانید زرتشتیان اولین کسانی بودند که از ترمه در مجالس شادی خود استفاده می کردند.

شمد یزدی

شمد نوعی پارچه نازک است که در بافت آن نخ پنبه یا ابریشم مصنوعی ویسکوز به کار می رود و در فصل تابستان به عنوان « روانداز» از آن استفاده می کنند، از این رو طرفداران و مشتریان زیادی دارد. پارچه شمد دارای نقش و نگارهای مختلف نمی باشد و دارای نقش های ساده چهار خانه است ولی با رنگ های متفاوت و شاد بافته می شود. که معمولا در ترکیب رنگ آن رنگ سفید حتما وجود دارد.

البته این محصول به دلیل نخی بودنش کاربردهای متفاوتی دارد مثلا علاوه بر روانداز می توان به عنوان حوله ساحلی و مسافرتی و زیرانداز و زیرسفره ای و… استفاده کرد.

زیلو بافی

زیلو کف‌ پوشی نازک تر از فرش و تقریبا مانند موکت می باشد که از جنس پنبه است. برای مناطق کویری زیلو جزء کف‌ پوش‌های بادوام و مناسب به حساب می آید. شهرستان میبد مرکز اصلی زیلوبافی که یکی از زیباترین صنایع دستی یزد می باشد قرار دارد. قدمت زیلوبافی در میبد را می توان به دوران پیش از اسلام نسبت داد. قدیمی‌ترین زیلوی میبد دارای قدمتی بسیار طولانی است در حال حاضر این زیلو در مسجد جامع گهداری می شود.

تعداد بافندگان زیلو در گذشته بسیار زیاد بوده است و حتی تا چند سال پیش ده ها خانواده مشغول انجام این کار بوده اند; اما امروزه به دلیل کاهش تقاضای بازار، این تعداد نفرات کمتر شده اند. طرح‌هایی که در بافت زیلو استفاده می‌شوند بسیار زیبا و قابل توجه هستند. پرت‌توره، زلفک، رکنه دونی، بند رومی، کلید، هشت پر بزرگ و هشت پر کوچک از نقوش معروف زیلو در استان یزد می‌باشند. رنگ غالب در بافت زیلوها سفید، سبز، آبی، نارنجی و قرمز است که معمولا رنگ سفید و آبی آن بیشتر در بازار وجود دارد.